W hołdzie Gabrieli Lewickiej

Za nami długo przygotowywana uroczystość „Otwarta Szkoła – historyczne spotkanie Absolwentów”.

W ostatnią sobotę placówka w Powidzu otworzyła swe drzwi przed wszystkimi, którym to miejsce było, jest i zawsze będzie bliskie. 14 października 2023 r., w dniu szczególnym, bo to przecież najważniejsze szkolne święto – Dzień Edukacji Narodowej, w holu szkoły zrobiło się gwarno. Ale tym razem głosy dzieci mieszały się z głosami młodzieży, dorosłych i osób bardzo dojrzałych. Wszystkich przyciągnęła wyjątkowa okazja powrotu do czasów dzieciństwa, wspomnień okresu dorastania, zdobywania wiedzy, zawierania pierwszych przyjaźni. Spotkanie dało szansę uścisnąć dłonie dawnych kolegów, nauczycieli, a także obejrzeć wnętrze szkoły, która wciąż się zmienia.

O godzinie 10.00 pani dyrektor Anna Wierzbicka rozpoczęła uroczystość. Nie kryła wielkiej radości z odzewu, z jakim się spotkała inicjatywa zorganizowania „Otwartej Szkoły”. Przedsięwzięcie wymagało wielu przygotowań, bo szkoła pragnęła zaprezentować się wszechstronnie.

Wójt Gminy Powidz pan Jakub Gwit w swoim wystąpieniu zwrócił uwagę na to, że powidzka szkoła to miejsce, wydarzenia, osoby, które są nam bliskie, bo większość społeczności to absolwenci tej szkoły. Zaapelował, aby pamiętać o historii szkoły, o dziedzictwie, które buduje naszą lokalną tożsamość. Wspomniał o najważniejszych wydarzeniach z dziejów szkoły. Mówił o jej początkach, strajku dzieci szkolnych w 1907 r., wydarzeniach związanych z powstaniem wielkopolskim, niezłomności nauczycieli na początku II wojny światowej (bohaterskiej postawie Gabrieli Lewickiej, rozstrzelaniu Mariana Biziela – nauczyciela z Wylatkowa). Nowsze czasy to rozbudowa szkoły w latach 80. Lata 90. to przejęcie oświaty przez odradzający się samorząd powidzki pod kierunkiem ówczesnego Wójta Stanisława Tomaszewskiego, wcześniej nauczyciela placówki.  Ostatnie lata to także wzrost poziomu nauczania szkoły, która kierowana przez panią Grażynę Niedzielską osiągała bardzo dobre wyniki egzaminów zewnętrznych.

Baza dydaktyczna szkoły, warunki, w jakich uczniowie zdobywają wiedzę, odpoczywają, spożywają posiłki, uprawiają sport, to jedno, czym innym pozostaje historia placówki, bogata, wywołująca wzruszenie u odwiedzających. Właśnie w tym celu w salach lekcyjnych przygotowano specjalne wystawy: galerie zdjęć, na których mogli się odnaleźć absolwenci z blisko 80 roczników, liczne kroniki szkolne oraz dokumenty pisane jeszcze w XIX w. W bibliotece wystawiono niezwykle rzadkie starodruki, wśród których znalazła się publikacja z 2. poł. XVII w. Jednak zanim goście rozpoczęli ten sentymentalny spacer po szkole, uhonorowano osobę wyjątkową nie tylko dla powidzkiej oświaty, ale dla kultury i historii gminy Powidz – panią Gabrielę Lewicką.

Życiorys wieloletniej nauczycielki naszej placówki przedstawiła pani dyrektor Anna Wierzbicka. Gabriela Lewicka to postać nieprzeciętna, osoba o wielkim harcie ducha, odważna i oddana temu, co dla każdego patrioty najważniejsze – ojczyźnie, jej historii, polskiej kulturze, językowi. Tych wartości broniła heroicznie podczas niemieckiej okupacji, im była wierna do końca swych dni.

Wspomnienie o Gabrieli Lewickiej wygłosił jej uczeń, a później pracujący z nią jako nauczyciel i dyrektor szkoły pan Stanisław Walczak. Długo i ciepło mówił o pani Lewickiej. Podkreślał, jak niezwykłym była pedagogiem. Mówił o trudnych latach, o wyzwaniach, z którymi przychodziło się mierzyć, i sile charakteru, dzięki której pokonywała kolejne przeszkody. Należała do osób o wielkiej kulturze, szerokich zainteresowaniach i ogromnym oczytaniu. Pan Walczak ze wzruszeniem opowiedział też kilka anegdot o swej nauczycielce i koleżance z pokoju nauczycielskiego.

Specjalnymi gośćmi uroczystości byli przedstawiciele rodziny pani Gabrieli Lewickiej. W ich imieniu przemawiał syn – pan Józef Lewicki.  Dziękując za wyróżnienie i docenienie życia i dorobku swej matki, szeroko opisał jej trudy zdobywania uprawnień do pracy w szkole, a później heroizm, z jakim stawała w obronie spraw dla niej podstawowych – ojczyzny i polskości naszej ziemi. II wojna światowa zmieniła życie Lewickiej. To dni, miesiące i lata strachu. To właśnie ją, młodą nauczycielkę, uczyniono zakładniczką, ją miano rozstrzelać pierwszą, gdyby w Powidzu Niemcy natrafili na opór. Czas powojenny też nie należał do łatwych. Syn pani Gabrieli przyznał, że mama była wymagająca. Wymagała od innych, ale przede wszystkim od siebie. Wyznaczała sobie ambitne cele, nie znała półśrodków, oddawała się bez reszty pracy, szkole, uczniom, społeczności, w której i dla której żyła.

Kolejnym punktem sobotniej uroczystości był przygotowany przez uczniów spektakl pt. „Legenda”. Opowiadał o roli nauczyciela, tego, jak ten zawód postrzegają uczniowie, i nawiązywał do postaci Gabrieli Lewickiej. W przedstawieniu w scenki dramatyczne wpleciono piosenki i taniec. Wystąpili zarówno najmłodsi, jak i najstarsi uczniowie naszej szkoły.

Po części artystycznej uroczyście odsłonięto pamiątkową tablicę przy jednej z sal lekcyjnych, która od 14 października 2023 r. nosić będzie imię Gabrieli Lewickiej.

Później nastał czas rozmów, dyskusji, wspomnień, wędrówek szkolnymi korytarzami. Czas spotkań z przyjaciółmi i wspólnych poszukiwań znajomych na archiwalnych fotografiach. Czas uśmiechów i niekiedy skrycie wycieranej łezki.

Andrzej Penkert

Przygotowania:

Uroczystość poświęcona pani Gabrieli Lewickiej:

Zwiedzanie szkoły:

Relacja filmowa